Ciné Capitole: King of the B’s

Belgische filmaffiche voor ‘The Colossus of New York’ (1958)

 

Mijn vroegste herinneren aan Cinema Capitole situeren zich ergens begin jaren ‘70. Op zondagmorgen organiseerde de Vlaamse Toeristenbond (VAB/VTB) er film- en diavoordrachten om hun reizen te promoten. Ik zat er samen met mijn ouders tussen mensen die de wereld wilden ontdekken. Mijn gedachten dwaalden echter af naar de foto’s en affiches die ik aan de buitenkant van de zaal had gezien.
Enkele jaren later zag ik er samen met mijn vader ‘The Texas Chain Saw Massacre’ (1974). Het was even schrikken voor ons allebei.
Deze cultfilm van Tobe Hooper is een typisch voorbeeld van het soort films dat je in de Capitole kon verwachten. Je kon er gaan kijken naar Kung Fu-films, goedkope horror, eurotrash en B-films uit Hollywood. Kortom, die films waarmee Quentin Tarantino is opgegroeid.
De Antwerpse Capitole was trouwens één van de weinige zalen waar ooit de originele ‘Inglorious Bastards’ (1978, Enzo G. Castellari) te zien was. De film stond er één week op het programma in april 1979 (hij was eerder te zien geweest als nachtvertoning in Ciné Metro en later stond hij zowaar nog even op de affiche van de Roma in Borgerhout).
In de Capitole konden de toenmalige kleinere filmdistributeurs (Cosmopolis, Alfa, Standard) hun waar kwijt. Je zag er ‘The Hills Have Eyes’ (1977, Wes Craven), ‘Shivers’ (1975, David Cronenberg) en de eerste films van James Cameron (‘Piranha II’, 1981) en de Coen-brothers (‘Blood Simple’, 1984). Maar evengoed kon je er begin 1976 tien weken lang gaan kijken naar ‘Ilsa, de wolvin van de SS’ (1975, Don Edmonds).

De Capitole was evenwel geen ‘grindhouse’, geen smerig achterafzaaltje in een groezelige buurt.
De zaal, gelegen op het huisnummer 54, was één van de vele bioscopen op de De Keyserlei. Met een capaciteit van ongeveer 1000 stoelen (verdeeld over parterre en balkon), kon de Capitole gerust de vergelijking doorstaan met een Ciné Rex of een Ciné Pathé (later Sinjoor). In de beginjaren pakte de zaal uit met grote premièrefilms, maar na de Tweede Wereldoorlog was het knokken met de concurrentie (vooral Georges Heylen) om aan A-films te geraken. De Capitole begon zich noodgedwongen te specialiseren in B-films, waardoor de bioscoop nooit de uitstraling of de grandeur kreeg van de andere filmpaleizen in de Stationsbuurt.

Ciné Capitole opende op 4 november 1932 met ‘Viktoria und ihr Husar’ (1931, Richard Oswald). Architect Leon Stynen (die een paar jaar later ook de Rex zou tekenen) was verantwoordelijk voor het oorspronkelijk ontwerp. Opdrachtgever was Raymond Van Hest.
Frank Heirman (auteur van ‘Het paleis om de hoek’) weet dat amper 4 jaar later architect Leopold Van den Broeck de zaal vergrootte met een balkon en ook zorgde voor ‘spectaculaire decoratie met tl-lampen’. Heirman schrijft verder nog dat tijdens de verbouwing  ‘in de Capitole een equipe werkte van 210 bouwvakkers, dag en nacht in drie shiften’.
Op het ‘bioscooppalmares’ van architect Van den Broeck staan ook nog de Festa (Offerandestraat, nu supermarkt Peeters-Govers), de Astra (Carnotstraat, nu schoenenwinkel Scapino) en de Centra op het Kiel (Sint-Bernardsesteenweg, gesloopt).

Heirman noemt Van den Broeck de ‘beste paleizenbouwer’ en ook Eric Kloeck en Marc Holthof schreven begin jaren ‘80 in Andere Sinema vol lof over zijn realisaties. ‘Zonder twijfel zal zelfs de leek in de cinema-archeologie moeten toegeven dat de Festa en de Capitole de mooiste, charmantste en persoonlijkste zalen van Antwerpen zijn’. Ze wisten ook nog dat ‘de Capitole is gespecialiseerd geraakt in een allegaartje van karate-, spinnen- en abattoircinema. Vroeger draaiden er veel oude Disney’s, peplums, Presley-films en B-westerns’ (De smaak van wansmaak, Andere Sinema, nummer 40, juni 1982, pagina 34).

 

Programma Ciné Capitole (04/06/1965) – Apache Rifles

 

Na de Tweede Wereldoorlog kwam de zaal in handen van de groep De Backer. In de stationsbuurt deden ze ook de uitbating van de Ambassades (Anneessensstraat) en de Regina (een kleinere zaal op de De Keyserlei, die later de sexbioscoop Paris werd).

De concurrentie met Heylen werd gevoerd op het scherp van de snee. Het verhaal gaat dat de Capitole en de Rex in de jaren ’40 wel eens dezelfde film op het programma hadden en dat het steevast de Heylen-bioscoop was die met de grootste recette ging lopen.

Toen het voor De Backer het steeds moeilijker werd om goede films te krijgen van de distributeurs en toen ook het grote publiek begon af te haken door de doorbraak van de televisie hield de groep het voor bekeken in de cinemasector.
Zo kwam de zaal begin jaren ’60 terecht in de Rex-groep.

 

Publiciteit voor ‘Tarzan’s three challenges’ (1963) in Weekblad Cinema van 28/03/1964

 

Kenmerkend voor de Capitole was de entree met de lange, eindeloze gang waar je je kon vergapen aan de mini-calicots en ander publiciteitsmateriaal.
Boven die lange gang was ook jarenlang het administratieve centrum van het Rex-concern, oftewel de ‘Antwerpse Kinemadiensten’. Er was eveneens een klein visiezaaltje waar nieuwe films werden getoond aan eigen medewerkers en de pers. Robbe de Hert, in de vroege jaren ‘60 even in dienst bij Georges Heylen, vertelt regelmatig met enige trots dat hij heeft meegewerkt aan de realisatie van dit zaaltje. (‘Ik heb de mortel naar boven gesleept. Niet gemakkelijk want dat moest muisstil gebeuren omdat in de grote zaal een film draaide.’).
Na de sluiting van de Capitole verhuisden administratie en visiezaal naar de Van Ertbornstraat (achter Ciné Metro).

 

Belgische filmaffiche van ‘The Hills have Eyes’ (1977)

 

Op 15 juni 1987 was het gedaan met de Capitole. Heylen had nog geprobeerd om met ‘move overs’ van Hollywood-blockbusters uit zijn A-zalen de reputatie van de Capitole wat op te krikken (‘Top Gun’, ‘Golden Child’, ‘Heartbreak Ridge’ waren er in de eerste helft van 1987 nog te zien), maar het mocht niet meer baten. En ook de B-films vonden er hun publiek niet meer. Liefhebbers van dergelijk soort cinema keken thuis op video naar hun favoriete fims.

De Capitole was na de Odeon (Frankrijklei) de tweede centrumzaal van Heylen die werd gesloten.

De lange inkomhall werd een schoenenwinkel. De zaal zelf werd gesloopt en in de plaats kwam ‘Jewel Palace’, een centrum voor juweliers dat nooit van de grond kwam.
Medio 2012 namen we kennis van de plannen om op het perceel de residentie Capitole te bouwen (winkelruimtes en appartementen). Zo blijft de voormalige cinema toch nog wat in de herinnering voortleven.

 

Wereldpremière van ‘Raid on Entebbe’ (1976) in Ciné Capitole (AUB nr. 593, 07/01/1977)

 

In het nochtans rijke archief van patsofilm op You Tube vonden we niets over de Capitole. Maar we willen de fans van de ‘Antwerpse Kinema Aktualiteiten’ niet op hun honger laten zitten.

Onderstaande publiciteitsfilm uit de eerste helft van de jaren ’80 is een echte ‘must see’. Met deze film maakte Heylen in het buitenland promotie voor zijn bioscopen en zijn filmdistributiemaatschappij Excelsior – Filimpex. Het is een mooie samenvatting van de aktiviteiten van de Rex-groep net voor het ultieme verval zich inzette. Enjoy!